Wednesday, 31 January 2018

श्री नवरात्रि पूजाः घटस्थापना विधिः

                   श्री  नवरात्रि  पूजाः  घटस्थापना  विधिः                                                                                                                                                                            संकल्प                                       प्रतिपदे  कृताभ्यंगस्नानः कुंकुम चंदनादिना  कृतपुण्डो घृतपवित्रः  सपत्नीको  दशघटिका-मध्ये अभिजिन्मुहूर्ते  वा देशकालौ  संकीर्त्य  मम सकुटुम्बस्यामुक्र  देवता प्रीतिव्दारा  सर्वापच्छान्ति  पूर्वक दीर्घायुर्धनपुत्रादि  वृद्धि,  शत्रु -पराजय  कीर्तिलाभ-प्रमुख  चतुर्विध  पुरुषार्थ-सिद्धयर्थमध  प्रभृति नवमी पर्यन्तं  प्रत्यहं  (त्रिकालमेक  कालं  वा) अमुक  देवता-पूजा-मुपवास  नततैक भक्तान्यतम  नियम सहितम् अखण्डदीप-प्रज्वालनं  कुमारी पूजनं  चण्डी-सप्तशती --पाठं  महानवम्यां सुवासिन्यादि भोजनमित्यादि यावत्कुलाचार  प्राप्तमनूध  एवमादिरूपं  वार्षिक नवरात्रोत्सवाख्यं ( शारदीय  नवरात्रि  में शारद नवरात्रोत्सवाख्यं कहना चाहिए ) कर्म करिष्ये।  देवता पूजना-      ग्ङत्वेन घटस्थापनं करिष्ये।।                                                                              तत्रादौ  गणपति- पूजनं  करिष्ये।  इति  संकल्प्य।  गणपति  संपूज्य।        एक  हस्तां  वेदीं  कृत्वा---                                                                                                                                                                                                                                    वार्षिके  तु--                                                  तत्र  विन्दु त्रिकोण  षडस्त्राष्टदल-ग्रहात्मके  यन्त्रे देवीमावाह्र  सम्पूजयेत।                                                                                           नन्दी पादुकां  पूजयामि।  कुमार  पादुकां   पूजयामि। (कुवेर पादुकां  पूजयामि) वीरभद्र पादुकां   पूजयामि।                                                                                           पेज -१                                                 अष्टदले-- व्राह्रमी  पादुकां   पूजयामि। वैष्णवी  पादुकां   पूजयामि।          कौमारी पादुकां   पूजयामि। अपराजिता पादुकां   पूजयामि।                      वाराहि   पादुकां   पूजयामि।  नारसिंही पादुकां   पूजयामि।                       ऐन्द्री पादुकां   पूजयामि।  भैरवी पादुकां   पूजयामि।                                                                                                                                               षडस्त्रे---सर्वेश्वर्यप्रदा  पादुकां   पूजयामि। सर्वज्ञानमयी  पादुकां   पूजयामि। वशिनी पादुकां   पूजयामि।                     सर्वविघ्न-निवारिणी पादुकां   पूजयामि। सर्व सिद्धिप्रदा पादुकां   पूजयामि। भगमालिनी पादुकां   पूजयामि।                                                                                                                               त्रिकोणे-- त्रिपुरा पादुकां   पूजयामि। त्रिपुरेशि  पादुकां   पूजयामि।                             त्रिपुरमालिनी पादुकां   पूजयामि।                                              मध्ये--महात्रिपुर  सुंदरी  सम्पूज्य। नवघटंस्थापयेत।   तधथा                                                                                                                                           [ शारदीय नवरात्र में रेखांकित पंक्तियों के स्थान पर  ]                                                                                                                                        [ * तत्र  विन्दु.....से.... तधथा * |       तक  ]             *तत्र विन्दु त्रिकोण;  पंचकोणाष्टदल  षोडशदल  चतुरस्त्रात्मके यन्त्रे देवीमावाह्रा  सम्पूज्यावृतीर्यजेत।    यथा ------                                                                                                                                                    गणेश पादुकां पूजयामि।  धर्म   पादुकां पूजयामि। वरुण  पादुकां पूजयामि।  कुवेर  पादुकां पूजयामि।                                                                                                                                                                    षोडशदले ---कामाकर्षिणी नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि। बुद्धिया कर्षणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।  अहंकाराकर्षिणी नित्याकला      श्री पादुकां पूजयामि।  शव्दाकर्षिणी    नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।  स्पर्शाकर्षिणी नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।  रूपाकर्षिणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।रसाकर्षिणी   नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।गन्धाकर्षिणी नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                        चित्ताकर्षिणी नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                       धैर्याकर्षिणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                         स्मृत्याकर्षिणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                   नामाकर्षिणी    नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                      बीजाकर्षिणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                        आत्माकर्षिणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                     अमृताकर्षिणी  नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                       शरीराकर्षिणी        पेज -२                                                   नित्याकला श्री पादुकां पूजयामि।                                                                                                                                                  अष्टदले -----सर्वसं क्षोभिणी  श्री पादुकां पूजयामि।                                                       सर्वज्ञा  श्री पादुकां पूजयामि।                                                                  भगेश्वरी  श्री पादुकां पूजयामि।                                                                भगविम्बा  श्री पादुकां पूजयामि।                                                             चिच्छक्ति  श्री पादुकां पूजयामि।                                                            ह्र्दयेश्वरी श्री पादुकां पूजयामि।                                                                  महालक्ष्मी श्री पादुकां पूजयामि।                                                         महाविद्या श्री पादुकां पूजयामि।                                                                                                                                                     पंचारे--------कालिका  श्री पादुकां पूजयामि।                                                                भद्रकाली श्री पादुकां पूजयामि।                                                                ज्वालामुखी  श्री पादुकां पूजयामि।                                                          कुब्जका  श्री पादुकां पूजयामि।                                                                सुमुखी   श्री पादुकां पूजयामि।                                                                                                                                                        त्रिकोण-------त्रिपुरा  श्री पादुकां पूजयामि।    चंडिका  श्री पादुकां पूजयामि। दुर्गा श्री पादुकां पूजयामि। मध्ये श्री महात्रिपुर सुन्दरी सम्पूज्य।     तत्र घटंस्थापयेत।    तधथा ।*                                                                                [  दोनों  नवरात्रो  में समान रूप से  ]                                                                                                                                  ॐ मण्डलाय नमः।  इति सम्पूज्य तदुपरिग्लौ अन्नं महामन्त्रं देह्रा   न्नाधिपतये ममान्नाप्राणं  दापय स्वाहा। ग्लौ   इति भूमि स्पृष्ट्वा। ॐ ओषधीभ्यो नमः। इति तन्दुलानोप्य तदुपरि दर्भानास्तीर्य।  ॐ आधार शक्तिये नमः। कूर्माय नमः।                                                                  मण्डले----यं  धूम्रायै  नमः। रं ऊष्मायै  नमः। लं ज्वलिन्यै  नमः। वं ज्वालिन्यै  नमः। शं विस्फुलिंगिन्यै  नमः षं सुश्रियै  नमः। सं सुरूपायै  नमः। हं कपिलायै  नमः। लं हव्यवाहिन्यै   नमः। क्षम कव्यवाहिन्यै  नमः।इति धूपयित्वा। कलशाय नमः। इति संस्थाप्य। त्रिगुणतन्तुना वेष्टय।।तत्र-----  कं तपिन्यै  नमः। खं तापिन्यै  नमः। गं धूम्रायै  नमः। घं मरीच्यै   नमः। डं ज्वालिन्यै  नमः। चं रूच्यै  नमः। छं सुषुम्णायै नमः। जं भोगदायै  नमः। झं विश्वायै नमः।     बोधिन्यै नमः। टं धारिण्यै नमः।     पेज -३                        ठं क्षमायै  नमः। विलामानुलोम मातृकया मूलेन च कषाय जलेनापूर्य--                                                                                                              अं अमृतायै नमः। आं आनन्दायै नमः। इं पूषायै नमः। ईं तुष्टयै नमः। उं पुष्टयै नमः। ऊं रत्यै नमः।  घृत्यै नमः। ऋ. शशिन्यै नमः। ल्रं चन्द्रिकायै नमः। ॡ कान्त्यै नमः। एं ज्योत्स्नायै नमः। ऐं श्रियैं  नमः। ओं प्रीत्यै नमः। औ अंगदायै नमः। अं पूर्णायै नमः। अ:पूर्णामृतायै नमः। इति सम्पूज्य                                                                                                        वार्षिके  तु----            

       *कं  सृष्टि कलायै नमः। ङं  कान्ति कलायै नमः। झं  स्थित कलायै नमः।   .....          सिद्धि कलायै नमः। ठं राज कलायै नमः।*                                                                                                                                [ शारदीय  नवरात्रि  में रेखांकित  पंक्तियो  के  स्थान पर  ]             *कं  सृष्टि ....  से  ........ कामिका कलायै  नमः।।*तक  ]                      *कं  सृष्टि कलायै नमः। खं  ऋद्धि कला नमः। गं स्मृति कला नमः। घं मेघा कलायै नमः। डं कान्ति कलायै नमः। चं लक्ष्मी कलायै नमः। छ घृति कलायै नमः। जं स्थिरा कलायै नमः। झं स्थिति कलायै नमः।  ..... सिद्धि कलायै नमः। टं राज कलायै नमः। ठं पालिनी कलायै नमः। डं शांति कलायै नमः। ढं ईश्वरीय कलायै नमः। णं रति कलायै नमः। तं कामिका कलायै नमः।।*                                                          रमं पदं सदा पश्यन्ति सूरयः दिवीवचक्षुराततम्।  तव्दि प्रासो विपन्यवो दोनों  नवरात्रो में समान रूप से-----                                                                           थं वरदा कलायै नमः। दं आल्हादिनी कलायै नमः। धं प्रीति कलायै नमः। नं दीर्घा कलायै नमः। पं तीक्ष्णा कलायै नमः। फं रौद्री कलायै नमः। बं भया कलायै नमः। भं निद्रा कलायै नमः। मं तन्द्रा कलायै नमः।यं क्षुत्कलायै नमः। रं क्रोधनी कलायै नमः। लं      पेज --४                                   क्रिया कलायै नमः। वं उत्कारिणी कलायै नमः। शं मृत्यु कलायै नमः। षं पीता कलायै नमः। सं श्वेता कलायै नमः। हं अरुणा कलायै नमः। लं असिता कलायै नमः। क्षं अनन्ता कलायै नमः। अं प्रतिज्ञा कलायै नमः। आं प्रतिष्ठा कलायै नमः। इं विधा कलायै नमः। ईं शांति कलायै नमः। उं इन्धिका कलायै नमः। ऊं दीपिका कलायै नमः। ऋ मोचिका कलायै नमः। ल्रं परा कलायै नमः। ॡ सूक्ष्मा कलायै नमः। ए सूक्ष्मामृता कलायै नमः। ऐं ज्ञाना कलायै नमः। ओं ज्ञानामृता कलायै नमः।औ आप्यायिनी कलायै नमः। अं व्यापापिनी कलायै नमः। अ: कामारूपा कलायै नमः।                                            गन्धेनालिप्य हंस: शुचिषव्दसुरन्तरिक्ष  सद्धोतावेदि-षदतिथिर्दु रोणसत। नृषव्दरसद्द्तसदव्यो मदब्जागोजा ऋतजा  अद्दजा ऋतम।।प्रत व्दिष्णुस्तव ते वीर्याय मृगो न भीमः कुचरो गिरिष्ठा।  यस्योरूषुत्रिषु  विक्रमणेष्वधिक्षियन्ति  भुवनानि  विश्वा।।                                              त्र्यंमबकं  यजामहे  सुगन्धित  पुष्टिवर्द्धनम्  उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्यो  र्मुखक्षीयमामृता।।                                                                                                                                                                                             तव्दिष्णो: प जागृवांस: समिन्धते विष्णोर्यत्परमं पदम्।  विष्णुर्योंनि कल्पयतु त्वष्टा  रूपाणि पिशतु।  असिंचतु प्रजापतिर्धाता गर्भ दधातु ते।                                                                                                                    गर्भ  देहि सिनीवालि  गर्भ  देहि  सरस्वति।                                               गर्भ  ते अश्विनौ  देवा वाधत्तां  पुष्रक रस्त्रजा।।                  इति शंखं  न  कृथं कुंभे निक्षिपेत।  स  हि रत्नानि  दाशुषे  सुवाति           सविता भगः।  तं भागं चित्रमीमहे।                                                                                                                                        इतिपंचरत्नानि                अश्वत्थे   वो   निषदनं   पर्णे   वो   बसतिष्र्कृता।                                                                            पेज ----५             गोभाज    इत्किला   स   थ    यत्सनवथ   पुरुषम्।।                                   

                                                              इतिपंचपल्ल्वान                        या  औषधी पूर्वाजाता   देवेभ्यस्त्रियुगं   पुरा।                                     मनुनैव  भ्रूणामहं   शतं   धामानि   सप्त   च।                                                                                              इति  सवैषधि                      या फलिनीर्या  अफला  अपुष्पा या   च   पुष्पिणी ?                                     बृहस्पति   प्रसूतास्तानो मुं चन्त्वं हंसः    इति फलम् ??                                                                                                            चषकं स्थापयेत   ततः  कुम्भे  प्राणप्रतिष्ठां  कृत्वा इन्द्रादीन्यथास्थानम् पूजयेत।  यथा -   पूर्वे --लं   इन्द्राय नमः।  इन्द्रं पूजयामि।                                                आग्नेय्यां --रं  अग्नेय  नमः। अग्नि  पूजयामि।                                       दक्षिणे--यं  यमाय  नमः।  यमं  पूजयामि।                                              नैत्रृत्यां--क्षं  नित्रृतये  नमः।  नित्रृति पूजयामि।

पश्चिमे--वं  वरुणाय   नमः। वरुणं   पूजयामि।                                          वायव्यां--वं  वायवे  नमः।  वायुं     पूजयामि।                                            उत्तरे--स्वों  सोमाय  नमः।  सोमं   पूजयामि।                                         ईशान्याम्--हों  ईशानाय  नमः।  ईशानम्  पूजयामि।                                ईशान पूर्वयोर्मध्ये--अं  अनन्ताय  नमः।  अनन्तं  पूजयामि।                     नैत्रृत्यपश्चिमयोर्मध्ये-- ॐ  ब्रह्रमणे  नमः।  ब्रह्राणं   पूजयामि।               गणेश नन्दिनं  सागरान  पर्वतान  दिग्गजान  सम्पूज्य।  मध्ये।            शैलपुत्री  पादुकां  पूजयामि।  ब्रह्मचारणी  पादुकां   पूजयामि।                            चन्द्रघण्टा   पादुकां   पूजयामि।  

                                        पेज---६                                                          कूष्माण्डा पादुकां   पूजयामि।  स्कंदमाता  पादुकां   पूजयामि।                   कात्यायनी  पादुकां   पूजयामि। कालरात्रि पादुकां   पूजयामि।

  गौरी पादुकां   पूजयामि।  देवदूती पादुकां   पूजयामि।                                                                                            इति  नवशक्ति:  सम्पूज्य  !                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          त्रिकूटां  ह्रीं  क  १५  नमः  शिवाय।  इति  कामराजमनुं  समुच्चार्य  सम्पूज्य  घटाग्रे  जप्त्वा  त्रिकोणं यन्त्रं  चंन्दनेनालिख्य।                                       रां  रीं  रूं  अग्नेय  स्वाहा।  इत्यग्निं  संस्थाप्य।                                       ॐ हुं  हुं  हः  जटाभार भास्वराग्ने  प्रज्वल-प्रज्वल  फट  स्वाहा।        इति  प्रज्वाल्य  घृत  क्षीर  तिल  पुष्पैहैुत्वा  मधुक्षीर  घ्रतांबुभि: संतर्प्य०         गुर्वादिभिः  सह  मु०  का०  यथासुखं  विहरेत।                                                                                     एवं  नवम्यंन्तं  कर्यात।।                                                                                                                                             नवभ्यां  नव  सौंवर्णानि  रैप्याणि  वा  पुष्पाणि  नव  मुद्राभिः  समर्पयेत।।                                                                                                                                       *                                                                                                                                                                             शारदीये----                                                                                                             इति  प्रज्वाल्य  घृत  पायस  खण्डीसताय  वा  विल्बैहौम  इति  विशेष:

 अत्र नवकन्या  पृदिदिनमेकैकवृदध्या वा  अशक्तौ  नवव्यामेव  वा  नव  पूजयेत।                                                                                    इति  नवरात्रि  पूजा                                                                                                                                             सम्पूर्णम्                             पेज--७  

Tuesday, 30 January 2018


वो खुद ही तय करते हैं मंज़िल अरमानो की
परिदों को नहीं दी जाती तालीम उड़ानो की
जो हौसला रखते हैं असमा छूने लेने का
उनको परवाह नहीं होती हैं गिर जाने की

Tuesday, 23 January 2018

                                               मन्त्र पुष्पांजलिः                                                                  ॐ  यज्ञेन यज्ञमयजन्त देवस्तानि  धर्माणी प्रथमान्यसन।  ते ह नाकं महिमानः सचन्त यत्र पूर्वे साध्याः  सन्ति देवः। ॐ राजाधिराजाय प्रसह्य  साहिने। नमो वयं वैश्रवणाय कुर्महे।। स में कामान  कामकामय महियम। कामेश्वरो वैश्रवणो ददातु।।कुवेराय वैश्रवणाय। महाराजाय नमः।। ॐ स्वस्ति  साम्राज्यं भौज्यं   स्वराज्यं वैराज्यं परमेष्ठयं राज्यं  महाराज्यमाधिपत्यमयं समन्तपर्यायै स्यात।। सार्वभौंमः सार्वायुष आन्तादापरार्धात। पृथिव्यै समुद्रपर्यन्ताया एकराडिति।  तदप्येष श्लोकोsभिगीतो मारुतः  परिवेष्टारो मरुतस्या वसन गृहे।। आविक्षितस्य कामप्रेर्विश्वेदेवाः सभासद इति।।ॐ विश्व- तश्चक्षुरुत विश्वतोमुखो  विश्वतोबहुरुतविश्वतस्पात।संबाहुभ्यांधमतिसम्पतत्रे ध्यावाभूमि जनयन्देव  एकः।। महालक्ष्मी च विदमहे सर्वशक्त्यै  च धीमहि।  तन्नो देवी प्रचोदयात।।     

Tuesday, 16 January 2018

श्रीमत्कमराजदीछिथ; - रचित श्री महात्रिपुरसुंदरी - निराजन्म (जयनाथ)



  • जयनाथ , जयनाथ  !  जयकरुणासिन्धो ! जयकरुणासिन्धो !         दुस्तर संसारार्णव संतारण बन्धो।   जयनाथ ! जयनाथ !!                  हे परमशिव स्वरूप  गुरुनाथ ! आपकी जय है।   आप करुणा के समुद्र है। अत्यन्त दारुण संसार - सागर से तारने के लिए आप ही एकमात्र शरण है।                                1

  • शिरसिस्थित     साहस्त्रच्छद - कमलावासं छदकमलावासं

  • शरणागत मोमुहृात  कृत चित्त विकासं, गुरुनाथ त्वां ध्याये,  मामुद्धर दासं मामुद्धर दासं   चरणां बुज नत निजजन परिह्रतभव पाशम्।जयनाथ ! जयनाथ ! शिर में स्थित  सहस्त्रदल कमल (ब्रह्रारंधृ) में चन्द्रमा की आल्हादक  किरणों से आभायुक्त सर्वदेवमय - रूप में आप विराजते है।   आप अपनी शरण में आये हुए उस विमूढात्मा के चित्त को भी स्वस्थता तथा बिकास प्रदान करते है , जो बारबार मोह को प्राप्त हो जाता है।   में आपका ध्यान करता हूँ , आप मुझ दास का उद्धार करें | क्योंकि अपने चरण-कमलों  में नत-मस्तक भक्तजन के भवपाश का छेदन करने में आप प्रसिद्ध है।   नवनाथात्मकमंण्डल  परिवृत्याधारमं , परिवृत्याधारमं   निजभक्तःवृज दर्शित    भवसागर - परमं वामांकामल - पीठ - स्थतसुन्दरदाराम स्थितसुंदरदारंम त्वां जाने कामेशं ह्रदये साकारं। जयनाथ। जयनाथ।।

  • आप नवनाथात्मक - मण्ड़ल के आधार है | (गुरुमण्ड़ल का वर्णन इस प्रकार है ) "श्री नाथादि गुरुत्रयं गणपतिं पीठत्रयं भैरवं ; सिध्दोष वटुकत्रयं पदयुगं दूतीक्रमं  मंडलम  |  वीरांन्ध  वष्ट  चतुष्कषथनवके  वीरावली  पञ्चकं  श्रीमन्मालिनि  मन्त्रराज  सहितं  वन्दे गुरूमंडलम | |  हे  गुरुनाथ  |  आप  ही  इस  परिक्रमा  के  आधार  है | नवनाथ - १  प्रकाशानंद नाथ  २  विमर्शानन्दनाथ ३  आनन्दानन्दनाथ  ४  ज्ञानानन्दनाथ ५  सत्यानन्दनाथ ६  पूर्णानन्दनाथ  ७  स्वभावानन्दनाथ  ८  प्रितमानन्दनाथ  ९  सुभगानन्दनाथ  अपने  भक्तो  को  भवसागर   से  पार  होने  का  मार्ग  दिखाने  वाले आप  ही  है  |  आप  के  वाम-अंक  रूप  निर्मल  पीठ  पर  भगवती  कामेश्वरी  विराज  रही  है  |  इस  प्रकार  हे  कामेश्वर |  आपको  में  अपने हृदय में  साकार  रूप  से  जनता  हूँ |              
  •                                           3                                                              प्रासादिक -परिवीक्षण-संतोषितलोकं  संतोषितलोकं                        
  • निजदर्शन  दूरीकृत  जनमानस -शोकं                                                  ध्यायं  ध्यायं  नैव स्थितमंहः स्तोकं, स्थितमंहः स्तोकं तर्पय चिद्रसवृष्टया मां नाथस्तोकम्। जयनाथ। जयनाथ।।
  • अपनी  प्रसन्नता -भरी  द्र्ष्टि   से समस्त  लोकों  को  सन्तुष्ट  करने  वाले  हे  गुरुदेव।   आप  अपने  दर्शन  से  भक्तो  के  ह्रदय  के शोक को  दूर  कर  देते  है।  आपका  ध्यान करने  वाले  का थोड़ा पाप  भी स्थित नहीं  रह  सकता  (अर्थात सर्वतोभावेन नष्ट  हो जाता  है।) हे नाथ ! आप  तनिक  चिदरस (चैतंन्यरस) वर्षा  से  मुझे तृप्त  करें।                                                                                                                                                                                                 ४                                                                               ध्या                                                                                 मुरजाध्याखिल वाध्यध्वनि पूरित  गगने , ध्वनि पूरित  गगने।                     सम्मुखतिष्ठच्छू तिपरमुनिजनकृत मनने।                                            नृत्यत्सुर नारीगण  क्रतभूतलदलने, क्रतभूतलदलने।                                नीराजन  समये  तव  धन्य; स्यां  नमने। जयनाथ ! जयनाथ ! !                                                                                                                           आपके  नीराजन (आरती) के  समय  मुरज आदि  सम्पूर्ण  वाधौं  की  ध्वनि आकाश  में प्रतिध्वनित  हो  रही  है।  आपके  सामने वेद -परायण मुनि -जन  बैठे  हुए  मनन चिन्तन  कर  रहे  है तथा  आनन्द -नृत्य  करती  हुई  सुर -नारीगण  विभोर  हो  कर  पृथ्वी  पर  लोट -पोट  हो  रही  है।  इस  महिमामय  समय  में  आपको नमस्कार करने  से  में  धन्य  बनूँगा।  हे  नाथ ! आपकी  जय  है।                 
  •           
  •                                                         ५                                                                                                                                                        त्वत्रतव -स्तवने  सुरगुरुरपि  नैवात्यक्षमतां , नैवात्यक्षमतां।                     तत्किं     रजोत्तरपदकामाख्य; क्षमतां , सत्यानंदस्वामिन !             तव चरणे नमतां, तव  चरणे  नमतां, मम  मौलिश्चित्तं -चरणे         त्वयि  सततं  रमताम।  जयनाथ!  जयनाथ ! !                                            श्री कामराजदी िक्षत कहते  है कि , हे  गुरुनाथ !  आपका  स्तवन करने  की   क्षमता  तो  गुरुदेव  आचार्य  वृहस्पति  की  भी  नहीं  है, तो  भला  अस्मदादि  जीव  आपका  स्तुति -गान कैसे  करें ? हे सत्यानन्दस्वामिन !  में तो यही याचना  करता हूँ कि मेरा चित्त  सदा  आपके चरणों में रमता रहे और मेरा सिर सदा आपके चरण कमलों  में विनत रहे।।  


  •                                                 !! जयदेव !!                                                जय देवि !  जय देवि !  जय विश्वाधारे, जय विश्वाधारे !                                दीननाथोध्दारण -प्रवणे, जन सारे !                                                    त्वत्पद-पदमे  पदमे !  विघृत व्यापारे ! विघृत व्यापारे !              
  • मयि दीने कुरु करूणां   कुरुणामृत -पारे !  जय देवि ! जयदेवि !  

  •   हे  माँ  ललिते !  आपकी  जय  है।  हे  देवि !  आप  समस्त विश्व -ब्रह्रााण्ड की आधार है  तथा आप ही प्राणि -मात्र की शक्ति है।  आप ही दीन और अनाथो के उद्धार - हेतु सतत प्रयत्नरत है ( संसार-पक-निर्मग्न समुद्धरण-पण्डिता। ) हे पदमे !  आपके  चरण-कमलो  ने सम्पूर्ण ब्रह्माण्ड  का  सृष्टि -स्थिति-विनाश-रूप  व्यापार धारण कर रखा है।  हे करुणामयी माँ! आप मुझ पर कृपा करेँ।               
  •                                                  

  •                                                      २    
  • अमृतोदधिमध्यस्थित  नवरत्नव्दीपे  !  नवरत्नव्दीपे  !
  • विष्वक़    विकसित  सुरतरु  नव  चंपक नीपे !
  • नानकुसमामोदित विधुतागुरुधूपे, विधुतागुरुधूपे , 
  • चिन्तामणि भाबनांगण तिष्ठत सुरभूपे !जयदेवि , जयदेवि ! 
  •  
  • अमृतमय  समुद्र  के  मध्य चारो  ओर विकसित  कल्पवृक्ष , नवचंपक  तथा  कदम्ब  के उपवन  से  घिरे  हुए नवरत्नव्दीप  में  नाना प्रकार के पुष्पों की सुरभि से युक्त अगरधुप  से तरंगित  चिंतामणि मंदिर के आँगन में शिवाकार-पर्यक पर विराजमान, हे राजराजेश्वरी  देवेश्वरी ! आपकी जय है।  

  •                                            ३ 

  • माणिक्योंज्जवल चत्वर सिंघासन शोभे ! सिंघासन सोभे। 
  • शिवपंचक मंचेचित जनलोचनलोभे ! 
  • सुश्वेतातपवारण चलचामरदण्डे ,चलचामरदण्डे !       
  • ध्याये भवतीमनिशं कृतजगदानन्दे। जयदेवि ! जयदेवि ! 

  • हे माँ !   आप माणिक्य के उज्ज्वल चबूतरे रूप सिंघासन पर ब्रह्मा ,विष्णु,रूद्र ईश्वर और सदाशिवात्मक पर्यक पर विराजमान होकर अपनी कान्ति  से भक्तजनों के  नेत्रों को आकृष्ट करती है। श्वेत छत्र  और चंचल चमार दण्डों से युक्त   (स-चामर  रमा-वाणी सव्य-दक्षिण  सेविता )जगत को आनन्दित   करने वाली हे जगदीश्वरी !हम आपका अहर्निश चिन्तन करते है।                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            ४                                                                         दलितजपाकुसुमोपंवसनः छन्नाग्डी। वसनः छन्नाग्डी।                                                                                                       तरुणारूण करुणाप्रदकिरणाबलिभृग्डी।                                                                               दधती रचनां नयने यमुनातारग्डीम् , यमुनातारग्डीम् ।                     कलयन्ती  कुचकोशे  सुषमां नारग्डीम्। ! जय देवि , जय देवि !                                                           आप  चुआये  हुए  जपा - कुसुम  के  समान सुन्दर लाल  वत्रो  से  सुसज्जित है  उष;काल में  यमुना  की  चंचल लहरों  और  भवरों  पर  बालारुण  की  किरणों  से  जैसी  दिव्य  आभा  उतपन्न  होती  है, ऐसी  ही  सोभा (करुणा-अनुराग-रंग  से  रंजित) आपके  नयनो  की  है (दयामदारुणापांगाम) आपके  उन्नत पयोधर नारंगफल जैसी सोभा  का  विस्तार  कर  रहे  है।                                                                                                                                                            ५                                                      शरपंचकवाणासनसृणिपाशोल्लसितां,  सृणिपाशोल्लसितां                       मलयानिलयपरिवारितमुखपद्मस्वसिंतम्,                                    बालामृतकरमण्डितचूड़ातटमहितां, चूडातटमहितां
  • ज्योतिस्त्रितवलंकृतनयनत्रय सहितम्। ! जय देवि  , जय देवि !          पंच तन्मात्रा-शब्द , स्पर्श , रूप , रस , और गन्ध रुपी पांच वाण , मनोमय इक्षु-धनुष , क्रोध-स्वरूप अंकुश एवं राग-स्वरूप पाश से   
  •  उल्लसित हे माँ !आपके मुख-कमल से जो सांसे चल रही है , वे मलय-पवन की सपरिवार सुगंधित से परिपूर्ण है। आपके सिर पर अष्टमी का चन्द्रमा (अर्धचन्द्र) सुशोभित है। सूर्य चन्द्र और अग्नि रूप तीन ज्योतियाँ ही आपके  तीन नेत्र है।                                                                                                                                                                                                 ६                                             पशुपति-यंत्रण-पटुतर  रोमावलियूपां  रोमावलियूपाम्  ,                     मन्मथतस्करगुप्तिक्षम नाभीकूपाम्                                               प्रपदालम्ब शिखामणि , वृन्दारक-भूपाम्।        
  • कमलासन,हरिहर,मुख,चिन्त्यामृतरूपाम्। ! जय देवि, जय देवि !          आपकी रोमावलि रूपी यूप (यज़ में जिस स्तम्भ से बलि पशु को बांधा जाता है , उसे यूप कहते है) से पशुपति भगवान भूतभावन भूतेश्वर भी आबद्ध है।  भगवान शिव के तृतीय नेत्र से सन्त्रस्त कामदेव रुपी चोर को भी अापने अपने नाभि कूप में शरण  दी है। 
  • (भगवान शंकराचार्य ने भी अपनी सौंदर्य-लहरी में कहा है)-                                        हरक्रोधाज्वालाsवलिभिरवलीढेन वपुषा।                                            गभीरे ते नाभिसरसि कृत संगो मन सिजः।             

  • देव-देवेश्वर की शिखामणि आपके चरणों को चूमती है एवं बह्रमा,     
  • विष्णु और महेश्वर आपके अमृतमय रूप का चिन्तन करते ही रहते है।                                                                                                                                                      ७                                                               काली,बगुला,बाला,तारा,भुवनेशी  तारा - भुवनेशी।                                बाराही, मातंगी, कमला, वचनेशी,                                             छिन्ना, दुर्गा, गंगा, काशी, कामेशी,   काशी - कामेशी                          त्वत्तोनान्यत्किचित त्वं चिद्रसपेशी। ! जय देवि , जय देवि !    महाकाली,तारा, बाला (षोडशी) भुवनेश्वरी, छिन्नमस्ता, भैरवी, धूमावती, वगला (वगलामुखी) मातग्डी और कमला ये दस महाविध्या और वाराही, सरस्व्ती, दुर्गा, गंगा, कशी तथा कामेश्वरी आप ही है। आपसे प्रथक कुछ भी नहीं है। आप चिदानन्दमयी है। चिदेकरस-रूपणी।                                                                                                                                               ८                                                त्वं भूमिस्त्वं सलिलं त्वं तेजः प्रबलं  त्वं तेजः प्रबम् ,                        त्वं वायुस्त्वं व्योमस्त्वं चित्तं विमलम्                                             त्वं जीवस्त्वं चेशस्त्वं  ब्रहॄास्यमलम्  त्वं  ब्रहॄास्यमलम्।                   सत्यानृतयोनान्य तत्वत्त; किंसकलम्। ! जय देवि , जय देवि !      हे माँ ! आप ही भूमि और जल है तथा आप ही प्रवल, तेज, वायु, आकाश और निर्मल चित्त है।  आप ही जीव है और ईश्वर भी आप ही है। आप ही विशुद्धबह्रमा है। सत्य और अनृत में आप से पृथक कुछ भी नहीं है, अतः सकल और निष्कल बह्रम आप ही है।                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ९                                                             कुलकुण्डे त्वं कुल कुरुषे  देवि प्रस्वापं,  देवि प्रस्वापं,                           स्वाधिष्ठाने मिहिरायुत दीधितपापं,                                          नीला नाभौ कंठे शशिभाहृत-तापं ,  शशिभाहृत-तापं।         
  •                वर्षस्यामृत-विन्दावानन्दावापम्  ! जय देवि , जय देवि !                                                                                                                             हे देवि ! आप चतुर्दलकमल आधारचक्र (कुलकुण्ड) में कुलकुण्डलिनि  के रूप में शयन करती है। षड्दल चक्र (स्वाधिष्ठन) में आप दससहस्त्रसूर्यो की आभा को धारण करती है। नाभि में नील -कान्तिमय दसदलचक्र में तथा कण्ठ में विशुद्ध-षोडशदलचक्र में         सथित अपनी  शशिमयी आभा से तापो को दूर करती है। आनन्द के परम् िस्थान सहस्त्रदल-कमल से अमृत-विन्दु की वर्षा करने वाली आप ही है।                                                                                                                                        १०                                               त्वत्पदपदमे चित्तं त्रिपुरे ! मे  रमतां, त्रिपुरे !  मे  रमताम् ।                           तत्रैव प्रतिवेलं मौलिर्मे नमताम् ,                                            यातायात;-क्लेशा; सध; संशमतां,  सध; संशमताम् ।                               याचे भूयो भूयो भवता मे भवताम् ! जय देवि , जय देवि !                                                                                                                          हे त्रिपुरे ! में आपसे यही विनिती करता हूँ कि आपके चरण-कमलों में मेरा चित्त सदा रमा रहे और आपके चरण-कमलों में ही मस्तक विनत रहे। हे माँ !आप मेरे  'पुनरपि  जननं 'पुनरपि  मरणं  पुनरपि    जननी जठरे शयनम् ' रूप आवागमन को शीघ्र ही समाप्त करे। आपसे पुनः पुनः में यही याचना करता हूँ कि में सदा आपका ही रहूँ अथवा मुझे  शिवत्त  (भवता)   प्राप्त हो।                                                                                                                                                                                                                                                                                                            ११                                                                                            
  • नृत्यति गायति   सुरसं सुर-नारीवृन्दे ,सुर-नारीवृन्दे।                         करताली-दानोत्सुक , सुरविततानन्दे , 
  • नीराजन-काले तव मुनिजन-कृतवन्दे , मुनिजन-कृतवन्दे। 
  •  चरणाम्बुज सम्राजा; परिहृत भव खेदे ! जय देवि , जय देवि !                                                                                                                    देवांगनाओं  के समूह सुन्दर  स्वर  में आपके गुणों  का  गायन  करते  हुए नृत्य  कर  रहे  है।  देवता-गण  उत्सुकता-पूर्वक ताली बजा-बजाकर आनन्द का विस्तार  कर रहे  है।  ऐसा आपका यह  आरती  का  समय मुनिजनों  व्दारा वन्दित  है।  आपके  चरण-कमल साम्राज्य दीक्षित के  भव दुःख-निवारण  करने  में  स्वभावतः  प्रवृत्त  है  अथवा आपके  चरण-कमळों  के उपासकों  के  भवदुःख  स्वयं  ही दूर हो  जाते  है।         

  •                    श्री  गुरोः  पादुका  मूर्ध्नि  श्री  चक्रं  ह्रदि संस्थितम्।                         श्री  विद्द्या  यस्य  जिह्राग्रे  स  साक्षात्परमः  शिवः।                                                                                                                                                                    ०                                                                                                                                                                                                                                              














Monday, 15 January 2018

माघ मास की कथा


सतयुग में एक राजा थे, उनका नाम हरिश्चंद था। हरिश्चंद अत्यन्त धार्मिक भावना के व्यक्ति थे।  उनकी प्रजा हर तरह सुखी थी। उनके राज्य में एक ब्राहमण के यहाँ पुत्र पैदा हुआ तो उस ब्राहमण की मृत्यु हो गई ब्राहमण की पत्नी अपने पुत्र को पालती हुई गणेश चतुरर्थी का व्रत एवं पूजन किया करती थी। एक दिन जब उसका पुत्र कुछ बड़ा हो गया तो घर के आसपास खेलने लगा।  वही एक कुम्हार भी रहता था, किसी ने कुम्हार से कहा की यदि तू किसी बालक की बलि अपने आवा में दे देगा तो तेरा आवा सदा जलता रहेगा और बर्तन पकते रहेंगे |अतः कुम्हार ने जब ब्राह्मण के बालक को गणेश की मूर्ति से खेलता देखा तो बालक को पकड़कर आवा में रख दिया और आग लगा दी | जब ब्राह्रमणि का बालक बहुत देर हो जाने पर भी घर नहीं आया तो ब्रह्मणि बड़ी दुखी हुयी | वह उसकी जीवन रछा के लिए गणेश जी से पार्थना करने लगी | गणेश जी की कृपा  से उसके पुत्र का कुछ भी नहीं बिगाड़ा | बस थोड़ा सा जल भर गया | अपने अपराध बोध के कारण कुम्हार राजा हरिचंद के पास गया और अपने इस कुकृत्य के लिए छमा पार्थना करने लगा  राजा ने ब्रामणी से पूछताछ की तो उसने बताया कि गणेश जी की सकट चौथ का व्रत करने के कारण ही मेरे पुत्र के प्राण वचे हे। उसने कुम्हार से कहा कि यदि तुम भी इस व्रत को करो तो तुम्हारे भी सभी दुख दूर हो जायेगे। 

बोलो गणेश जी महाराज की जय।

Saturday, 13 January 2018

कर्म विबोधक संज्ञा

पंचज्ञानेन्द्रीय 
 १ -नेत्र २- श्रोत्र (कर्ण) ३-नासिका (घ्राण) ४-त्वक ( त्वचा स्पर्श ) ५ -रशना( जिव्हा ) - ये पांच ज्ञानेन्द्रीय संज्ञा से मांन्य | 

 पंचकर्मेन्द्रिय १ -वाक् २ -हस्त ३ -पाद ४ -उपस्थ (लिंग) ५ -गुदा ये पांच कर्मेन्द्रीय संज्ञा से मान्य | 

 शरीस्थ षड्गग्ङ 
 १ -शिरः २ - हस्तवद्य १ -उदर (पेट) २ -पादव्दय ये शरीर के छ; अंग है | मनसू (कर्म विबोधक संज्ञा) मानव नर देह की सुरम्य क्रियाशक्ति एवं नित्य के जीवन गतिक्रम संचालन हेतु उपयुक्त मूल उपादेय है| नवग्रहजनित रश्मि प्रभामण्डल का प्रारूप इन विषयक पक्छ पर ही प्रभावशील बनता है|

Friday, 12 January 2018

क्या आप जानते हैं ?

क्या आप जानते हैं ?





दैनिक भारतीय पूजा तत्व विधान

* पंचोपचार -
गन्द, (चंदनादि ),पुष्प,धूप,दीप,नैवेध।

* पंचदेव -
सूर्य,गणेश,शक्ति,शिव,विष्णु।

* पंचामृत -
गौघृत,गौदुग्ध,गाय,का दही,गंगोदक,शहद।

* पंचगव्य -
गोवर, गौमूत्र, गोदुग्ध, गौघृत, गाय का दही।

* पंचरत्न -
स्वर्ण, रजत, ताम्रं, प्रवाल, मोती।

* पांचवल्भव -
पीपलपत्ता, आमपत्ता, गूलर पत्ता, बडपत्ता, पिलखन (अशोक)।

* सप्तमृतका -
हाथी स्थान, अश्व स्थान, वाल्मिक, दीमक, नदी, संगम , तलाव , गौशाला + राजद्वार।

* सप्तधान्य -
ज्यों, गेंहू, चावल, तिल, कांगनी, उडद, मूँग।

* सप्तधातु -
सोना,चांदी,ताम्बा,लोहा,रांगा ,सीसा, आरकुट।

* अष्ट महादान -
कपास, नमक, घी,सप्तधान्य, स्वर्ण, लोहा, भूमि, गौदान।

* अष्टांगअर्ध्य -
जल, पुष्प, कुशा, का अग्रभाग, दही चावल, केशर, दूर्वा, सुपारी।

* दशमहादान -
गौ, भूमि, तिल, स्वर्ण, घी, वस्त्र, धान्य, गुड, चांदी, लवड़।

Wednesday, 10 January 2018

श्री प्रभु प्रार्थना - प्रत्याकर्षण सूत्र

श्री प्रभु प्रार्थना - 
प्रत्याकर्षण सूत्र दैनिक वयस्ततम जनजीवन में यथाशक्ति - श्र धा - भक्ति - निश्ठापूर्ण अपने श्रीईस्टदेव एवमेव श्रीदेवी शक्ति तत्व की उपसना प्राथना नियमित करना चाहिए | प्रति सदग्रहस्थ्य हेतु यह एक अनुपम सार्थक - फलद - पु सन्मार्ग है | इस प्राथना शक्तिजनित प्रभामण्डल के विकसित होने पर जीवनीय विषम विबाधा - समस्या का निवारण एवं विशेषकर मूल पृकृति जनित " अहम तत्व भाव " विकार का शमन -निराकरण समाधान बनना भी सर्वधर्म सम्मत शा सूत्र है | इस युग के महामना महात्मा गांधी जी द्वारा भी किसी भी प्रायोजन - आयोजन के पृथम " प्राथॅना तत्व " का समावेश किया जाता रहा है तथापि धर्मशास्त्रीय उद्द्घोषणा भी यही है कि "देवो भूत्वा देवं यजेत " भावेन लभते सर्व भावेन देव दर्शनम | भावेन परम ज्ञानं तस्माद भावाअवलम्वनम | | अर्थात अपने इस्टदेव का इस्रोत पाठ जप - पूजन -ध्यान -कीर्तन -भजन - प्राथना -अनुष्ठान आदि कर्म सर्वदा सात्विक पवित्र अंत ; करण एवं निष्काम मनोभावना से सम्पन्न करना चहिये एवं पंच भौतिक देहधारी मानव - मनुष्य गृहजनित विबाधा - आधि व्याधि से भी मुक्त होकर शाश्वत सुगम शांत गतिक जीवनक्रम का अनुभव सहज भाविक प्राप्त कर सकता है | इस बिषयक शास्त्रीय सूत्र -रोगार्तोमुच्यते रोगादूब--- मुच्येत बन्धनात | भयान्मुच्येत भीतस्तु मुच्येतापत्र आपदः | | प्राथना हमारे आंतरिक परिबर्तनो में महत्वपूर्ण भूमिका बनाती है जब भी हम प्रथना करते है तो हमारे कलुषित विचार तिरोहित हो जाते है तथा इससे हमारा मन शरीर स्वस्थय पवित्र प्रफुल्लित होता है एवं तथ्य सार यह भी है कि प्रार्थना एक प्रिक्रिया है - आत्मा को परमात्मा के पथ का राही बनने का तथा इस सम्पूर्ण ब्रहमांड के रचियेता परिपालक सर्वेश्र्वर की परम शक्ति सत्ता संचेतिना समाधार विधायक तत्व् का सुगम सन्मार्ग तदर्थ ही शास्त्रिय वचनामृत सूत्र -करोति सततं यो हि तन्नामगुणकीर्तनम | कार्ल मॄत्यु स जयति जन्म रोगं जऱा भयम | | नाअहं वसामि वैकुंठे योगिनां हृदये न च | मध्यक्ता यत्र गायन्ति तित्सठामि त;;;;; नारद | | ओम अपवित्र: पवित्रो वा सर्वाअवस्थां गतोअपि वा | य: िसमरेत पुण्डरीकछम स बाह्राभयँतर: शुचि: | | अस्ट ा दस पुराडेसु व्यासस्य वचनद्वयम | परोपकार: पुण्याय पापय पर पीडनम | | उत्तम सद्विचार रहें; करे मनुष्य सतकर्म | जो चाहे सो प्राप्त करें ; संकलपित मन का धर्म | | जाना सब को एक दिन तज धन औ परिवार आनन्द सूत्र ऐश्वर्य - मद ये मिथ्या अधिकार | | * क्रडवन्तो विश्वमार्यम जीवेम शरद शतम *** | |